Heyet-i Temsiliye ve Atatürk Kırşehir'de

KÜLTÜR 22.12.2021 - 12:34, Güncelleme: 05.05.2023 - 17:12
 

Heyet-i Temsiliye ve Atatürk Kırşehir'de

1919 Aralık ayının  Hacıbektaş-Mucur-Kırşehir-Kaman yol güzergâhlarında toru topu bir haftayı bulmayan Heyet-i Temsili’ye ve Mustafa Kemal’in geliş geçişinin anılarını; o günleri de yaşayan Kırşehirli araştırmacı ve Kırşehir eski Belediye Başkalarından Cevat Hakkı TARIM’dan okuduk hep…   Kırşehir’in Kurtuluş Savaşı yılları ve de 1919‘da Mustafa Kemal ve Heyet-i Temsiliye‘nin gelişiyle ilgili bilgi ve belge toplamaya başladığımda çevre illerin Kurtuluş Savaşı Dönemi’ni inceleyen araştırmacıların kitaplarını da incelemek durumunda kaldım ki, Kırşehir’le ilgili boyutlarda taşıyan Zübeyir KARS‘ın 1993’de Kültür Bakanlığı’nca bastırılan ‘Milli Mücadele ve Kayseri’ adlı araştırması gerçekten lokal bir bölgede olayları derinliğine araştıran hacmi küçükte olsa  iyi bir eser..   Bir araştırma kitabının dipnotlarına bakarken haberdar oldum Kırşehirli hemşerimizin bu eserinden. …Ve sonunda kitabın orijinal baskısını buldum. Büyük bir heyecan verdi bana… Tam da ‘Küçük Asya’nın Kır-Şehri’ adlı eserimin 2001’de Sevgili dostum Duran Bülbül’ün katkılarıyla yayınlanan birinci baskısını tamamlamaya yakın günlerdi. Bu kitabımın “Samsun’dan Kırşehir’e Mustafa Kemal” bölümüne ciddi bir kaynak teşkil etti bu anılar derlemesi…   Kırşehirli Sırrı Kardeş’in 1950’de bastırdığı “Heyet-i Temsiliye ve Mustafa Kemal Kırşehir’de” adlı kitabın varlığı bir Kırşehir evladı olarak tarifsiz bir haz verdi bana…   “CHP Halkevleri Bürosu Yayınları’ndan”, ‘Milli, Kültür Araştırmaları Serisi No:14 olarak Ankara-Ulus Matbaası’na 1950’de bastırılmış.   45 sayfalık ve her bir paragrafı o süreci yaşayanların ve o dönemde hayatta olanların farklı farklı anılarıyla dolu yakın tarihe kaynaklık eden bir kitapçık…   Kitabın yazan Sırrı KARDEŞ; Heyet-i Temsiliye ve Mustafa Kemal‘in Kırşehir‘e gelişleriyle ilgili olarak ilk defa 23 Aralık 1941‘de Kırşehir’de düzenlenen “Atatürk’ün Kırşehir’e geliş yıldönümü kutlaması” nedeniyle “Kırşehir Halkevi Salonu”’nda bir konferansta duyurmuş anı toplamasının ve araştırmasının ipuçlarını…   Sonradan Sırrı KARDEŞ, dostlarının da önermeleriyle bu konferanstaki konuşmalarını kitaplaştırmayı kafaya koymuş.   Edindiği bilgilerle yetinmeyen Sırrı KARDEŞ, dönemi yaşayanların anılarına istisnasız ulaşmış.   Çok daha önemlisi;1941–1950 yılları arasında  hâlâ hayatta bulunan ve bir çoğu yurdun dört bir yanma dağılmış, belki de “ömürlerinin son demlerini yaşayan ‘canlı tanık”lara “mektup”la ulaşmış… Ve mektupların cevaplarını beklemiş… Aldığı yazılı cevaplar 45 sayfalık bir kitapçığı dolu dolu ve de “kaynak kitap” yapmaya yetmiş.   Aralık 1919 ‘da Kırşehir ve ilçelerinde görev yapan vali, Kaymakamlar, Cemiyet Başkanları, Belediye Başkanları, öğretmenler ve kısaca yaşanan sürece hâkim kim varsa, bir bir ulaşmış Sırrı  KARDEŞ onlara…   Kimler yok ki bu küçük kitapçığa anılan giren ve edebileşen… Mustafa Kemal‘in Mucur‘a gelişleri sırasında hazır bulunan ve karşılayan dönemim Mucur Kaymakamı ve de en son görev olarak Ankara İI İdare Heyeti Azası iken 1948’de yaşama gözlerini yuman Ahmet Cevat AKIN… Aynı dönem, Mustafa Kemal‘in Mucur’a gelişlerinde Mucur’da öğretmen bulunan Servet Hanım… Yenice Mahallesi‘ndeki okulda, Mustafa Kemal’in Kırşehir ‘e ilk gelişi sırasında müdürlük yapan ve mini mini öğrenci yavrularıyla büyük önderi karşılayan Öğretmen Ömer AYDIN… …Ve şimdi adını bir parka verdiğimiz Halil Sezai ERKUT… Büyük önderin Hacıbektaş’a gelişine ait anılarını Sırrı KARDEŞ‘e cevabi bir yazılı mektup olarak ulaştıran eski milletvekillerinden İbrahim TURAN… Kırşehir Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti Başkanı Müftü Halil GÜRBÜZ… Hususi Muhasebe Müdürü M. Sıtkı DOĞU (Hacı Bey)… Eski belediye başkanlarından Esat ULUSOY… Kırşehir Halkevi Azası’ndan Fehmi GÖKBULUT… Birinci Dünya Harbi’nden mağlubiyetle çıkılmasının ardından, askerlik görevini ifa edip, üzüntüler içinde Kırşehir’e dönen ve çevresinde Milli Mücadele yapılması gerektiğini telkin eden Mülga Kırşehir Gençler Derneği Umumi Katibi ve Kırşehir Türk Ocağı Reisi Hilmi NURAL… Mustafa Kemal ‘in daha Harp Okulu yıllarında başlayan, birlikte gizli cemiyetleşmeye kadar varan dava arkadaşlarından ve sonrasında bu karşılıklı güvene bağlı olarak Kırşehir milletvekili bulunduğu sırada aynı zamanda Şark İstiklal Mahkemesi üyeliği görevinde bulunan Milli kahramanlarımızdan  Müfit ÖZDEŞ’in yakın akrabası “Garipoğlu” Reşat ÖZDEŞ… Yine dönemin canlı tanıklarından Kaman Belediye Reisi Halil GÖNÇ… İşte, tüm bu bir dönem tarih tanıklarının az ve öz, birçoğunun el yazmalarıyla Sırrı KARDEŞ‘e verilmek üzere kâğıda dökülmüş tarihsel anılar…   Bu anılar ki; kimileri “yavrum Sırrı neydi o günler?” diye başlıyordu.    İşte bu anı aktarımlarında Ömer Aydın Bey o günlerin anısını tazelerken Sırrı Kardeş’e yazdığı mektupta şöyle diyordu:             “Yavrum Sırrı... O günler neydi? Birkaç günden beri ilimiz hudutlarına gelen Mustafa Kemal ve arkadaşlarını görmek, onun kurtarıcı varlığında ümitsiz, neşesiz ruhlarımızı yıkamak bizim için en büyük ihtiyaçtı. Talebelerimle yağmurlu bir günde onları karşılamak üzere Yenice Mahalleye gittik. Kılıçcı Köprüsüne kadar gitmemizi mini mini yavruların bulunuşu engelledi. Bankacı Sadık Efendi’nin evini dönen atlıyla, heyecanımız son haddini buldu ‘Müdür Bey, geliyorlar!’ diyen atlı sözünü bitirmeden otomobiller sokağın kıvrımlarından göründü. Talebelerin önüne gelince durdular ve indiler. Artık içimdeki zehirde, azapta bir hafiflik, ruhumu kavuran elemde tatlı bir teselli hâsıl oldu. Engin, mavi gözleriyle hepimizi süzen Mustafa Kemal’i çocuklarıma şu sözlerle tatdim ettim: ‘Aziz yurdumuzu çizmeleriyle kirleten düşmanı kovmak için canlarını ortaya koymuş, tarihin en şanlı sayfalarına giren milli kahramanlarımızdandır. Onları size tanıtmakla bir ders daha vermiş oluyorum. Yurt için çalışanları nesiller unutur mu?’ dedim. Bu sözlerime teşekkürle yollarına devam ettiler.”   Dönemin canlı tanıklarından birçoğunun,  “Pek muhterem kardeşim Sırrı Beyefendi’ye” diye başladığı tarihe tanıklık eden bu anılar güzel bir “kaynak kitapçık” olmuş…   “CHP Halkevleri Bürosu Yayınları’ndan”, ‘Milli, Kültür Araştırmaları Serisi”olarak 1950 yılında basılmış  71 yıl önce…    1950 yılında sınırlı sayıda bir kez basılıp tükenmiş, erişebilirliği zora girmiş bu kitabı duyurduğumda Valilik ya da Belediyece Tıpkıbasımın yapılarak yapılarak ulaşır hale getirilmesini Kırşehir Çiğdem Gazetesinde bir köşe yazısı olarak yazdığımda, bir telefon almıştım…   Karşımda yine bir “Sırrı KARDEŞ”ti… Bu köşe yazımın yer aldığı gazete  İstanbul‘da bulunan Prof. Dr. İlhan KILIÇÖZLÜ hemşerimize ulaşmış. O da Sırrı KARDEŞ’i aramış. Sırrı Bey de teşekkür mahiyetinde bana ulaşmıştı.   İstanbul’daki beni arayan Sayın Sırrı KARDEŞ, bu kitabın yazan Sırrı KARDEŞ‘in torunuydu…   Burada hemen belirteyim ki Kırşehir’de kent kültür tarihine ilişkin birçok değerli eser  bu kitap dâhil, Belediye Başkanı Sayın Halim Çakır’ın Belediye Başkanlığı süresinde yürütmekte olduğum Basın Yayın Ve Halkla İlişkiler Müdürlüğüm döneminde ve Kırşehir  Belediyesi  tarihinde ilk kez , “Kırşehir Belediyesi Kültür-Tarih Yayınları Serisi” olarak bastırıp yayınladık.    Evet, işte Sırrı Kardeş’in 1950‘de bastırdığı “Heyet-i Temsiliye ve Mustafa Kemal Kırşehir’de ”bu kitabın varlığını yaygın olarak duyurmaya ve tıpkıbasımının yapılmasına işaret ettikten birkaç yıl sonra bu kitabı yeniden kentle okurlarla buluşturmak heyecanımı 2006 yazında tatlı bir sonla bitirebilmiştim.    Adnan YILMAZ   

1919 Aralık ayının  Hacıbektaş-Mucur-Kırşehir-Kaman yol güzergâhlarında toru topu bir haftayı bulmayan Heyet-i Temsili’ye ve Mustafa Kemal’in geliş geçişinin anılarını; o günleri de yaşayan Kırşehirli araştırmacı ve Kırşehir eski Belediye Başkalarından Cevat Hakkı TARIM’dan okuduk hep…

 

Kırşehir’in Kurtuluş Savaşı yılları ve de 1919‘da Mustafa Kemal ve Heyet-i Temsiliye‘nin gelişiyle ilgili bilgi ve belge toplamaya başladığımda çevre illerin Kurtuluş Savaşı Dönemi’ni inceleyen araştırmacıların kitaplarını da incelemek durumunda kaldım ki, Kırşehir’le ilgili boyutlarda taşıyan Zübeyir KARS‘ın 1993’de Kültür Bakanlığı’nca bastırılan ‘Milli Mücadele ve Kayseri’ adlı araştırması gerçekten lokal bir bölgede olayları derinliğine araştıran hacmi küçükte olsa  iyi bir eser..

 

Bir araştırma kitabının dipnotlarına bakarken haberdar oldum Kırşehirli hemşerimizin bu eserinden.

…Ve sonunda kitabın orijinal baskısını buldum.

Büyük bir heyecan verdi bana… Tam da ‘Küçük Asya’nın Kır-Şehri’ adlı eserimin 2001’de Sevgili dostum Duran Bülbül’ün katkılarıyla yayınlanan birinci baskısını tamamlamaya yakın günlerdi. Bu kitabımın “Samsun’dan Kırşehir’e Mustafa Kemal” bölümüne ciddi bir kaynak teşkil etti bu anılar derlemesi…

 

Kırşehirli Sırrı Kardeş’in 1950’de bastırdığı “Heyet-i Temsiliye ve Mustafa Kemal Kırşehir’de” adlı kitabın varlığı bir Kırşehir evladı olarak tarifsiz bir haz verdi bana…

 

“CHP Halkevleri Bürosu Yayınları’ndan”, ‘Milli, Kültür Araştırmaları Serisi No:14 olarak Ankara-Ulus Matbaası’na 1950’de bastırılmış.

 

45 sayfalık ve her bir paragrafı o süreci yaşayanların ve o dönemde hayatta olanların farklı farklı anılarıyla dolu yakın tarihe kaynaklık eden bir kitapçık…

 

Kitabın yazan Sırrı KARDEŞHeyet-i Temsiliye ve Mustafa Kemal‘in Kırşehir‘e gelişleriyle ilgili olarak ilk defa 23 Aralık 1941‘de Kırşehir’de düzenlenen “Atatürk’ün Kırşehir’e geliş yıldönümü kutlaması” nedeniyle “Kırşehir Halkevi Salonu”’nda bir konferansta duyurmuş anı toplamasının ve araştırmasının ipuçlarını…

 

Sonradan Sırrı KARDEŞ, dostlarının da önermeleriyle bu konferanstaki konuşmalarını kitaplaştırmayı kafaya koymuş.

 

Edindiği bilgilerle yetinmeyen Sırrı KARDEŞ, dönemi yaşayanların anılarına istisnasız ulaşmış.

 

Çok daha önemlisi;19411950 yılları arasında  hâlâ hayatta bulunan ve bir çoğu yurdun dört bir yanma dağılmış, belki de “ömürlerinin son demlerini yaşayan ‘canlı tanık”lara “mektup”la ulaşmış… Ve mektupların cevaplarını beklemiş… Aldığı yazılı cevaplar 45 sayfalık bir kitapçığı dolu dolu ve de “kaynak kitap” yapmaya yetmiş.

 

Aralık 1919 ‘da Kırşehir ve ilçelerinde görev yapan vali, Kaymakamlar, Cemiyet Başkanları, Belediye Başkanları, öğretmenler ve kısaca yaşanan sürece hâkim kim varsa, bir bir ulaşmış Sırrı  KARDEŞ onlara…

 

Kimler yok ki bu küçük kitapçığa anılan giren ve edebileşen…

  • Mustafa Kemal‘in Mucur‘a gelişleri sırasında hazır bulunan ve karşılayan dönemim Mucur Kaymakamı ve de en son görev olarak Ankara İI İdare Heyeti Azası iken 1948’de yaşama gözlerini yuman Ahmet Cevat AKIN…

  • Aynı dönem, Mustafa Kemal‘in Mucur’a gelişlerinde Mucur’da öğretmen bulunan Servet Hanım

  • Yenice Mahallesi‘ndeki okulda, Mustafa Kemal’in Kırşehir ‘e ilk gelişi sırasında müdürlük yapan ve mini mini öğrenci yavrularıyla büyük önderi karşılayan Öğretmen Ömer AYDIN…

  • …Ve şimdi adını bir parka verdiğimiz Halil Sezai ERKUT…

  • Büyük önderin Hacıbektaş’a gelişine ait anılarını Sırrı KARDEŞ‘e cevabi bir yazılı mektup olarak ulaştıran eski milletvekillerinden İbrahim TURAN

  • Kırşehir Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti Başkanı Müftü Halil GÜRBÜZ…

  • Hususi Muhasebe Müdürü M. Sıtkı DOĞU (Hacı Bey)…

  • Eski belediye başkanlarından Esat ULUSOY…

  • Kırşehir Halkevi Azası’ndan Fehmi GÖKBULUT…

  • Birinci Dünya Harbi’nden mağlubiyetle çıkılmasının ardından, askerlik görevini ifa edip, üzüntüler içinde Kırşehir’e dönen ve çevresinde Milli Mücadele yapılması gerektiğini telkin eden Mülga Kırşehir Gençler Derneği Umumi Katibi ve Kırşehir Türk Ocağı Reisi Hilmi NURAL…

  • Mustafa Kemal ‘in daha Harp Okulu yıllarında başlayan, birlikte gizli cemiyetleşmeye kadar varan dava arkadaşlarından ve sonrasında bu karşılıklı güvene bağlı olarak Kırşehir milletvekili bulunduğu sırada aynı zamanda Şark İstiklal Mahkemesi üyeliği görevinde bulunan Milli kahramanlarımızdan  Müfit ÖZDEŞ’in yakın akrabası “Garipoğlu” Reşat ÖZDEŞ…

  • Yine dönemin canlı tanıklarından Kaman Belediye Reisi Halil GÖNÇ…

İşte, tüm bu bir dönem tarih tanıklarının az ve öz, birçoğunun el yazmalarıyla Sırrı KARDEŞ‘e verilmek üzere kâğıda dökülmüş tarihsel anılar…

 

Bu anılar ki; kimileri “yavrum Sırrı neydi o günler?” diye başlıyordu.

 

 İşte bu anı aktarımlarında Ömer Aydın Bey o günlerin anısını tazelerken Sırrı Kardeş’e yazdığı mektupta şöyle diyordu:

            “Yavrum Sırrı... O günler neydi? Birkaç günden beri ilimiz hudutlarına gelen Mustafa Kemal ve arkadaşlarını görmek, onun kurtarıcı varlığında ümitsiz, neşesiz ruhlarımızı yıkamak bizim için en büyük ihtiyaçtı. Talebelerimle yağmurlu bir günde onları karşılamak üzere Yenice Mahalleye gittik. Kılıçcı Köprüsüne kadar gitmemizi mini mini yavruların bulunuşu engelledi. Bankacı Sadık Efendi’nin evini dönen atlıyla, heyecanımız son haddini buldu ‘Müdür Bey, geliyorlar!’ diyen atlı sözünü bitirmeden otomobiller sokağın kıvrımlarından göründü. Talebelerin önüne gelince durdular ve indiler. Artık içimdeki zehirde, azapta bir hafiflik, ruhumu kavuran elemde tatlı bir teselli hâsıl oldu. Engin, mavi gözleriyle hepimizi süzen Mustafa Kemal’i çocuklarıma şu sözlerle tatdim ettim: ‘Aziz yurdumuzu çizmeleriyle kirleten düşmanı kovmak için canlarını ortaya koymuş, tarihin en şanlı sayfalarına giren milli kahramanlarımızdandır. Onları size tanıtmakla bir ders daha vermiş oluyorum. Yurt için çalışanları nesiller unutur mu?’ dedim. Bu sözlerime teşekkürle yollarına devam ettiler.”

 

Dönemin canlı tanıklarından birçoğunun,  “Pek muhterem kardeşim Sırrı Beyefendi’ye” diye başladığı tarihe tanıklık eden bu anılar güzel bir “kaynak kitapçık” olmuş…

 

“CHP Halkevleri Bürosu Yayınları’ndan”, ‘Milli, Kültür Araştırmaları Serisi”olarak 1950 yılında basılmış  71 yıl önce…

 

 1950 yılında sınırlı sayıda bir kez basılıp tükenmiş, erişebilirliği zora girmiş bu kitabı duyurduğumda Valilik ya da Belediyece Tıpkıbasımın yapılarak yapılarak ulaşır hale getirilmesini Kırşehir Çiğdem Gazetesinde bir köşe yazısı olarak yazdığımda, bir telefon almıştım…

 

Karşımda yine bir “Sırrı KARDEŞ”ti… Bu köşe yazımın yer aldığı gazete  İstanbul‘da bulunan Prof. Dr. İlhan KILIÇÖZLÜ hemşerimize ulaşmış. O da Sırrı KARDEŞ’i aramış. Sırrı Bey de teşekkür mahiyetinde bana ulaşmıştı.

 

İstanbul’daki beni arayan Sayın Sırrı KARDEŞ, bu kitabın yazan Sırrı KARDEŞ‘in torunuydu…

 

Burada hemen belirteyim ki Kırşehir’de kent kültür tarihine ilişkin birçok değerli eser  bu kitap dâhil, Belediye Başkanı Sayın Halim Çakır’ın Belediye Başkanlığı süresinde yürütmekte olduğum Basın Yayın Ve Halkla İlişkiler Müdürlüğüm döneminde ve Kırşehir  Belediyesi  tarihinde ilk kez , “Kırşehir Belediyesi Kültür-Tarih Yayınları Serisi” olarak bastırıp yayınladık.

 

 Evet, işte Sırrı Kardeş’in 1950‘de bastırdığı “Heyet-i Temsiliye ve Mustafa Kemal Kırşehir’de ”bu kitabın varlığını yaygın olarak duyurmaya ve tıpkıbasımının yapılmasına işaret ettikten birkaç yıl sonra bu kitabı yeniden kentle okurlarla buluşturmak heyecanımı 2006 yazında tatlı bir sonla bitirebilmiştim. 

 

Adnan YILMAZ 

 

Habere ifade bırak !
Habere ait etiket tanımlanmamış.
Okuyucu Yorumları (0)

Yorumunuz başarıyla alındı, inceleme ardından en kısa sürede yayına alınacaktır.

Yorum yazarak Topluluk Kuralları’nı kabul etmiş bulunuyor ve kirsehirhaberturk.com sitesine yaptığınız yorumunuzla ilgili doğrudan veya dolaylı tüm sorumluluğu tek başınıza üstleniyorsunuz. Yazılan tüm yorumlardan site yönetimi hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz.
Sitemizden en iyi şekilde faydalanabilmeniz için çerezler kullanılmaktadır, sitemizi kullanarak çerezleri kabul etmiş saylırsınız.