Atatürk'ün 15 Yılda Kurduğu Fabrikalar

Osmanlı’dan Cumhuriyet’e kalan sadece dört önemli fabrika vardır: Hereke İpek Dokuma, Feshane Yün İplik, Bakırköy Bez ve Beykoz Deri fabrikası... Bu nedenle Kurtuluş Savaşı yıllarında fabrika eksikliğinden dolayı büyük zorluklar yaşanmıştır. Örneğin, Milli Mücadele hareketini yürütenlerin kontrolünde tek bir dokuma fabrikası bile olmadığı için askerin giydirilmesinde ciddi sorunlar yaşanmıştır. Ayrıca kiremit fabrikası da olmadığından ilk TBMM binasının çatısının kiremit ihtiyacı güçlükle giderilmiştir.Bütün bu sıkıntıları gören ve yaşayan Atatürk, genç Türkiye Cumhuriyeti'nin "ecnebi fabrikalarına" muhtaç olmaması ve yerli sanayinin gelişmesi için yerli fabrikalar kurmak istemiştir. Genç Cumhuriyetin 1923-1938 yılları arasında Türkiye’de kurduğu belli başlı askeri ve sivil fabrikalar şunlardır: 1-Ankara Fişek Fabrikası (1924) 2-Gölcük Tersanesi (1924) 3- Şakir Zümre Fabrikası (1925) 4-Eskişehir Hava Tamirhanesi (1925) 5-Alpullu Şeker Fabrikası (1926) 7-Uşak Şeker Fabrikası(1926)8-Kırıkkale Mühimmat Fabrikası (1926) 9-Bünyan Dokuma Fabrikası (1927) 10-Eskişehir Kiremit Fabrikası (1927) 11-Kırıkkale Elektrik Santrali Ve Çelik Fabrikası (1928) 12- Ankara Çimento Fabrikası (1928) 13-Ankara Havagazı Fabrikası (1929) 14-İstanbul Otomobil Montaj Fabrikası (1929) 15-Kayaş Kapsül Fabrikası (1930) 16-Nuri Killigil Tabanca, Havan Ve Mühimmat Fabrikası (1930) 17-Kırıkkale Elektrik Santrali Ve Çelik Fabrikası (1931- Genişletildi)18-Eskişehir Şeker Fabrikası (1934)19-Turhal Şeker Fabrikaları (1934) 20-Konya Ereğli Bez Fabrikası(1934)21-Bakırköy Bez Fabrikası (1934) 22-Bursa Süt Fabrikası (1934) 23-İzmit Paşabahçe Şişe Ve Cam Fabrikası (1934 Temel Atma) 24-Zonguldak Antrasit Fabrikası (1934 Temel Atma)25-Zonguldak Kömür Yıkama Fabrikası (1934) 26-Keçiborlu Kükürt Fabrikası (1934) (adsbygoogle = window.adsbygoogle || []).push({}); 27-Isparta Gülyağı Fabrikası (1934) Afyonkarahisar'ın küçük ilçesi Başmakçı'da 45 yıl önce kurulan kooperatif aracılığıyla 60 üreticinin ekolojik tarımla ürettiği gül çiçeğinden elde edilen gül yağı, Almanya ve Fransa'daki ilaç ve kozmetik fabrikalarından rağbet görüyor. ( Arif Yavuz - Anadolu Ajansı ) 28-Ankara, Konya, Eskişehir Ve Sivas Buğday Siloları (1934)29-Paşabahçe Şişe Ve Cam Fabrikası (1935 - Tamamlandı)30-Kayseri Bez Fabrikası (1934 Temel Atma) 31-Nazilli Basma Fabrikası (1935- Temel Atma) 32-Bursa Merinos Fabrikası (1935 Temel Atma)33-Gemlik Suni İpek Fabrikası (1935 Temel Atma)34-Keçiborlu Kükürt Fabrikası (1935)35- Ankara Çubuk Barajı (1936)36-Zonguldak Taş Kömür Fabrikası (1935)37-Barut, Tüfek Ve Top Fabrikası (1936)38-Nuri Demirağ Uçak Fabrikası (1936- İlk Türk Uçağı Nud-36 Üretildi) 39-Malatya Sigara Fabrikası (1936)40-Bitlis Sigara Fabrikası (1936)41-Malatya Bez Fabrikası (1937 Temel Atma- Bu Fabrika Hariç Bütün Bez Ve Dokuma Fabrikaları Atatürk'ün Sağlığında Açılmıştır.) 42-İzmit Kağıt Ve Karton Fabrikası (1934- Temel Atma)43-Karabük Demir Çelik Fabrikası (1937- Temel Atma) 44-Divriği Demir Ocakları (1938)45-İzmir Klor Fabrikası (1938- Temel Atma)46-Sivas Çimento Fabrikası (1938-Temel Atma) Bu fabrikaların büyük bir bölümü devlet işletmesidir. 1933-1939 arasında Türkiye’deki devlet işletmelerinin sayısı 36’dan 111’e çıkmıştır. Türkiye’de 1946’dan sonra ABD’nin liberal politikalarına ağırlık verilmesine karşın 1954’te hala Türkiye’nin sanayi kapasitesinin %32’si devlet sektörünün kontrolündedir.Sümerbank, Atatürk’ün öldüğü 1938 yılında toplam sermayesi 46.474 milyon TL (1933’te bu rakam 9.2 milyondu) değerinde fabrikalara sahiptir. 13.643 milyon TL değerinde fabrika da yapım aşamasındadır.Bütün bu fabrikalar ve diğer sanayi kuruluşları sayesinde Türkiye’de 1929-1938 arasında ağır sanayi üretimi % 152 artarken toplam sanayi üretimi % 80 artış göstermiştir. Artış kömürde % 100, kromda % 600, diğer madenlerde % 200 olurken demir üretimi sıfırdan 180.000 tona çıkmış, şeker üretimi 200 misli artmıştır. 1926’da başlayan şeker üretimi 1927-1930 arasında 5.162 tondan 95.192 tona çıkmıştır. Tekstil sanayi ülkenin tekstil ihtiyacının %80’ini karşılar duruma gelmiştir. Tekstil ürünleri ithalatı 1927’de 51.1 milyon Türk lirasından 1939’da 11.9 milyon Türk lirasına düşmüştür. 1924-1929 arasında pamuk ürünleri üretimi 70 tondan 3.773 tona, yün 400 tondan 763 tona, ipek 2 tondan 31 tona çıkmıştır. Türkiye artık bakır ve bakır bileşikleri ithal etmekten kurtularak bu cevherleri ihraç etmeye başlamıştır. Kromda % 600 gibi olağanüstü bir artış sağlayan Türkiye dünyada krom üreticisi ve ihracatçısı ülkeler içinde Güney Rodezya’dan sonra ikinci sıraya yükselmiştir.Atatürk'ün kurup işlettiği fabrikalar da şunlardır: Atatürk Orman Çiftliği'nde bira fabrikası, süt fabrikası, malt fabrikası, buz fabrikası, soda ve gazoz fabrikası, iki yoğurt imalathanesi, şarap imalathanesi, iki taşlı elektrikli değirmen, iki peynir imalathanesi, deri fabrikası, ziraat aletleri ve demir fabrikası ile İstanbul'da bir çelik fabrikası (ortak)...Sonuçta fabrikalarını kuran, madenlerini işleyen, üreten, satan ve kazanan Türkiye, emperyalist büyük güçleri rahatsız etti ve Atatürk'ün bütün fabrikaları haraç mezat satıldı, satılıyor. (adsbygoogle = window.adsbygoogle || []).push({});